Εκπαίδευση για την κλιματική αλλαγή

​

Λίγα από τα ζητήματα που μας έχουν απασχολήσει τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζουν τόσες πολλές προκλήσεις όπως το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Από τον τρόπο παραγωγής και χρήσης της ενέργειας, τις καταναλωτικές και διατροφικές μας συνήθειες, ως την αύξηση της θερμοκρασίας της Γης, την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, την εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων και τις επιπτώσεις στην παραγωγή τροφίμων, την οικονομία και την υγεία, η κλιματική αλλαγή μας αναγκάζει να ασχοληθούμε με όλα, καθώς οι συνέπειές της αγγίζουν κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο παγκόσμιο, εξαιρετικά σημαντικό, πολύ καλά μελετημένο, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη και προβλέπεται ότι χωρίς δράση για τον μετριασμό της σήμερα, η προσαρμογή στις επιπτώσεις της στο μέλλον θα είναι ακόμη πιο δύσκολη και δαπανηρή.

​

Αν και με καθυστέρηση, η κοινωνία, περισσότερο ευαισθητοποιημένη σήμερα, στρέφεται στην εκπαιδευτική κοινότητα ως μέρος της απάντησης στην κλιματική αλλαγή. Σημαντικοί οργανισμοί όπως οι ΟΗΕ, UNEP, UNESCO, UNICEF συμφωνούν ότι η Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία αποτελεί το πλέον κατάλληλο εκπαιδευτικό πλαίσιο για την προσέγγιση της κλιματικής αλλαγής (UNESCO/UNEP, 2011) αφού καλλιεργεί την κριτική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων, δεξιότητες, καθώς και τις στάσεις και τις αξίες που προωθούν την ανάληψη ευθύνης και ενδυναμώνουν τα άτομα και τις κοινότητες να πάρουν ενημερωμένες και υπεύθυνες αποφάσεις.

Οι μαθητές, που είναι αυτοί που θα υποστούν εντονότερα στη διάρκεια της ζωής τους τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, πρέπει επειγόντως να γνωρίσουν τι προκαλεί την αλλαγή του κλίματος, την ανάγκη για μετριασμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και να διδαχθούν εναλλακτικές και βιώσιμες πρακτικές που μπορούν να εφαρμόσουν στη ζωή τους. Οι μαθητές αντιπροσωπεύουν επίσης ένα τμήμα της κοινωνίας, που μπορεί ευκολότερα από τους μεγάλους να εκπαιδευτεί για την κλιματική αλλαγή και μάλιστα με ελπιδοφόρα αποτελέσματα, καθώς:

​

• Συμμετέχουν στην σχολική εκπαίδευση μέσα από την οποία μπορούν να έχουν την εκπαίδευση που χρειάζεται για την κλιματική αλλαγή.

• Είναι πιο δεκτικοί από τις παλαιότερες γενιές στην ανάληψη δράσης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

• Μπορούν να επηρεάσουν τους ενήλικους παροτρύνοντας τους για αλλαγή της συμπεριφοράς τους και ανάληψη δράσης (Lawson et al., 2018, Lawson et al., 2019, Hornsey et al., 2016). Για παράδειγμα, προγράμματα εκπαίδευσης παιδιών για την εξοικονόμηση ενέργειας, βελτίωσαν τις συμπεριφορές εξοικονόμησης ενέργειας τόσο μεταξύ των παιδιών όσο και των γονέων τους (Boudet et al., 2016). 

 

Το αυξημένο ενδιαφέρον για εκπαίδευση για την κλιματική αλλαγή, οδήγησε στη διερεύνηση των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων που μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικές για τη συγκεκριμένη ανάγκη. Η ανάλυση και αξιολόγηση ενός μεγάλου πλήθους εκπαιδευτικών παρεμβάσεων για την κλιματική αλλαγή από τους Monroe et al. (2019), ανέδειξε 6 στρατηγικές που οδηγούν σε πιο αποτελεσματικές εκπαιδευτικές παρεμβάσεις και οι οποίες είναι:

​

• η εστίαση σε προσωπικά σχετικές και σημαντικές πληροφορίες

• η χρήση ενεργών και ελκυστικών μεθόδων διδασκαλίας,

• η συμμετοχή σε συμβουλευτικές συζητήσεις,

• η αλληλεπίδραση με επιστήμονες,

• η αντιμετώπιση των παρανοήσεων και

• η υλοποίηση σχολικών προγραμμάτων ή προγραμμάτων σε επίπεδο κοινότητας.

 

Ιδιαίτερα, σχετικά με την υλοποίηση σχολικών προγραμμάτων, φαίνεται πως η έκθεση στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής μέσα από μια προσέγγιση που συνδυάζει την εκπαίδευση με τη «διασκέδαση» (edutainment) αλλάζει θετικά τις γνώσεις, τις πεποιθήσεις, τη συμμετοχή και τη συμπεριφορά των νέων και συμβάλλει στο μετασχηματισμό τους σε επιστημονικά ενημερωμένα άτομα με μεγαλύτερη δέσμευση για επίλυση των ζητημάτων κλιματικής αλλαγής, με ενδιαφέρον για προσωπική δράση και για πολιτικές και καταναλωτικές διεκδικήσεις (Flora et al., 2014).