Οδηγίες για τον εκπαιδευτικό - εμψυχωτή
Το προτεινόμενο εκπαιδευτικό υλικό αποτελείται από παιχνίδια που αφορούν στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής, γιατί πιστεύουμε ότι το παιχνίδι είναι ένα δυνατό βίωμα, μια εμπειρία, που αποτελεί άριστη αφορμή για να αναδυθούν συναισθήματα, ενδιαφέρον αλλά και κίνητρα στα παιδιά για περαιτέρω προβληματισμό, έρευνα, μάθηση και δράση ενάντια στην κλιματική κρίση που είναι ήδη φανερή και θα κυριαρχήσει δυστυχώς και μελλοντικά στις ζωές όλων μας.
Η εκπαίδευση για την κλιματική αλλαγή/κρίση στοχεύει στην αλλαγή των αξιών, των στάσεων και των συμπεριφορών που τη δημιούργησαν και στην προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Επικεντρώνεται στα «παιδιά-πολίτες» έτσι ώστε σήμερα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους και αύριο, ως υπεύθυνα και ενεργά μέλη των κοινοτήτων τους, να ερευνήσουν, να μάθουν, να προβληματιστούν, να δημιουργήσουν εναλλακτικά σενάρια εξέλιξης των ζητημάτων, να αναλάβουν δράση και να τροποποιήσουν έτσι τις απαισιόδοξες προβλέψεις.
Φαίνεται όμως ότι μόνο η παροχή γνώσης δεν οδηγεί στην επιδιωκόμενη αλλαγή στάσης στα ζητήματα της εκπαίδευσης για την κλιματική αλλαγή/κρίση. Αυτό που κινητοποιεί εν τέλει και οδηγεί στην πολυπόθητη προσωπική εμπλοκή και συνειδητοποίηση ότι το «θέμα με αφορά προσωπικά», είναι η χαρά του παιχνιδιού, η συγκίνηση της μάθησης για τη λειτουργία της κοινωνίας και του πλανήτη, η ικανοποίηση της συνεργασίας, ο ενθουσιασμός από τον ακτιβιστικό και πολιτικό αγώνα για δικαιοσύνη και αλληλεγγύη προς τους αδικημένους του τώρα και του αύριο, η ελπίδα που δίνει η πράξη για το κοινό καλό, τα θετικά συναισθήματα που μοιράζεται κανείς με τους «συνοδοιπόρους» του. Τα συναισθήματα της αδιαφορίας ή της απελπισίας που συνήθως προκύπτουν για το θέμα της κλιματικής κρίσης, θεωρούνται αντίπαλοι της ενεργοποίησης, αλλά είναι χρήσιμα πάντα όταν προκύπτουν, ως καλές αφορμές για προβληματισμό και ανάλογες δραστηριότητες αντιμετώπισης τους. Απαραίτητη για τη συνοδεία των συναισθημάτων που προαναφέρθηκαν θεωρείται η εμψυχωτική στάση του εκπαιδευτικού. Για να αναδυθούν να εκφραστούν και να αξιοποιηθούν τα συναισθήματα που βιώνουν τα παιδιά, χρειάζεται χρόνος για τη συνοδεία και την εμψύχωση τους από τον εκπαιδευτικό. Χωρίς αρκετό χρόνο για τη συζήτηση των αντιδράσεων από τα παιδιά και σαφή σύνδεση της κλιματικής κρίσης με τα βιώματα τους, ένα παιχνίδι είναι στην καλύτερη περίπτωση απλά μια διασκεδαστική δραστηριότητα, που εύκολα ξεχνιέται. Ο αναστοχασμός θεωρείται το πιο σημαντικό μέρος της βιωματικής δραστηριότητας. Δεν πρέπει να παραλείπεται ποτέ, και για αυτό, είναι απαραίτητο να εξασφαλίσετε χρόνο για πλήρη απολογισμό πριν εκτελέσετε το παιχνίδι!
Η παράλειψη του απολογισμού δεν ακυρώνει μόνο την διαδικασία της βιωματικής μάθησης – η οποία χωρίς αναστοχασμό δεν υφίσταται και παραμένει μετέωρη – αλλά μπορεί να προκαλέσει και αρνητικό αποτέλεσμα υποτιμώντας τη σοβαρότητα των καταστάσεων και των συναισθημάτων, ενισχύοντας έτσι τα στερεότυπα των συμπεριφορών που προκαλούν το πρόβλημα.
Η εκπαίδευση για τις αξίες (value education) αποσκοπεί στην αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς για να προκαλέσει την προσωπική εμπλοκή των παιδιών, ώστε να γίνει λειτουργική και αποδοτική. Δεν μπορεί να έχει τη μορφή και το περιεχόμενο της σχολικής ύλης ενός ακόμα μαθήματος, χρειάζεται κατ’ αρχήν τη βιωμένη εμπειρία των παιδιών! Η διασαφήνιση των προσωπικών και η ανάλυση των κοινωνικών αξιών, πρέπει να διεξάγεται με τον αναστοχασμό πάνω στα προσωπικά βιώματα, από ένα/μία εκπαιδευτικό που «παραδέχονται» τα παιδιά, με διαδικασίες που τους ταιριάζουν και με περιεχόμενο με το οποίο συμφωνούν. Δεν διεξάγεται σε μια σχολική αίθουσα με παιδιά που ακούν και σημειώνουν «ποιο είναι το σωστό», αλλά με παιδιά που είναι υποκείμενα, συμμετέχοντες και δημιουργοί της ίδιας της εκπαιδευτικής διαδικασίας, της ανάλυσης των εμπειριών τους σύμφωνα με τις αρχές και τη μεθοδολογία της βιωματικής μάθησης.