Οι μαθητές μας –αλλά ίσως και εμείς προσωπικά, δεν έχουμε παραδείγματα επιτυχούς σύνθεσης των διαφορετικών ή αντίθετων απόψεων σε μια συζήτηση. Συνήθως, η ρητορική δεινότητα εκπροσώπων των αντιμαχόμενων πλευρών εξαντλείται στην υπεράσπιση της ισχυρογνωμοσύνης τους και την συνεπακόλουθη «κατατρόπωση» του αντιπάλου, ενώπιον του κοινού. Σε τέτοιες «μάχες» εκφέρονται απόψεις χωρίς επιχειρήματα επί παντός επιστητού και χωρίς βαθιά γνώση των θεμάτων. Η αντίρρηση εκλαμβάνεται πολλές φορές σαν προσωπική επίθεση και η ένταση της φωνής και των προσώπων είναι αποτρεπτική για την κατανόηση του «Άλλου». Το άτομο που συμμετέχει σε μια τέτοιου είδους διαδικασία αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να μην αναγνωρίσει στις αντίθετες απόψεις θετικά στοιχεία και φυσικά δεν είναι διατεθειμένο να αποσύρει την πρόταση του ή να ενσωματώσει σε αυτήν τη διαφορετική άποψη με στόχο τη σύνθεση και την τελική συναίνεση. 
Στην έρευνα και τον σχεδιασμό μιας δράσης για κάποιο πρόβλημα που γεννά αντιπαραθέσεις στην τοπική κοινωνία, είναι πολύ πιθανόν οι μαθητές σας να «μπερδευτούν» όταν θα έρθουν σε επαφή με παγιωμένες αντίθετες απόψεις, που εκφράζουν τα διάφορα συμφέροντα ή την ταξική φύση των συγκρούσεων και την πολιτική σκέψη που πηγάζει από αυτά.

Θεωρούμε ότι είναι ανάγκη, για την κριτική εξέταση του τρόπου με τον οποίο παίρνονται οι αποφάσεις σε ένα τόπο, να δώσουμε στους μαθητές μας ένα απτό παράδειγμα συμμετοχής σε άμεσο δημοκρατικό διάλογο, όπου η ανεκτικότητα στη διαφορετική γνώμη, η διαλεκτική σύνθεση και η διαβούλευση, αποτελούν μέρος της καθημερινής πρακτικής σε μια διαφωνία που παρουσιάζεται ανάμεσα τους μέσα στην τάξη. Ίσως, το κυριότερο που πρέπει να έχετε στον νου σας σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η επικέντρωση στο αντικείμενο της διαφωνίας, στην άποψη που εκφέρεται, παρά στο υποκείμενο, στο ποιος δηλαδή κατεβάζει μια πρόταση. Πρέπει να δειχθεί κατά την άποψη μας ότι αν οι μαθητές φέρονται με εμπάθεια προς τα πρόσωπα, χωρίς να δείχνουν σεβασμό προς τον συνομιλητή τους, τότε και αυτό αναπόφευκτα θα αμυνθεί υπερασπιζόμενος τον εαυτό του και έτσι η προσπάθεια για την τελική επίλυση της όποιας διαφωνίας απομακρύνεται.

 
Διαδικασίες για την σύνθεση των απόψεων.

 

• Καλό θα ήταν να έχετε υπ’ όψιν σας μερικούς βασικούς κανόνες πριν την τελική ψηφοφορία, αν βρεθείτε αντιμέτωποι με μια συγκρουσιακή διαφωνία μεταξύ των μαθητών σας στην τάξη, όπου η εξεύρεση λύσης φαίνεται αδύνατη:

 

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να μην «βιάζονται» να κατεβάσουν την τελική πρόταση τους από την αρχή. Ας περιμένουν, ακούγοντας πρώτα με προσοχή τα όσα λέγονται και μετά μπορούν να συζητήσουν σε μικρές ομάδες την πρόταση τους για την ολομέλεια.

 

• Μπορείτε να καθιερώσετε μια διαδικασία, όπου μια πρώτη «δοκιμαστική» πρόταση κατατίθεται με επιφύλαξη, για να ακολουθήσει διαβούλευση με ερωτήσεις από την ολομέλεια ,ώστε να απαντηθούν από την ομάδα που κατεβάζει την πρόταση ή άλλους μαθητές. Μπορείτε να δώστε χρόνο, ώστε να απαντηθούν αυτές οι ερωτήσεις και η ομάδα που προτείνει να αποσύρει ή να τροποποιήσει την πρόταση της, καλύπτοντας με τον τρόπο αυτό τις ερωτήσεις και τις ιδέες της ολομέλειας. 

 

• Ζητήστε κάθε πρόταση να συνοδεύεται με τις αρχές και τα επιχειρήματα της. Στις αρχές συγκαταλέγεται και το «γιατί», δηλαδή για ποιο σκοπό ή με ποιο σκεπτικό κατατίθεται μια πρόταση. Τα επιχειρήματα χωρίζονται σε θετικά (τα περισσότερα) και αρνητικά (λιγότερα). Ζητήστε από τους μαθητές σας να «κομματιάσουν» την πρόταση τους σε πλεονεκτήματα και σε μειονεκτήματα. Θα δημιουργηθεί έτσι από την ομάδα, μια εμπλουτιζόμενη και από άλλους λίστα, με τα υπέρ και τα κατά της πρότασης, που θα αναγράφεται σε πίνακα, για να είναι αναγνώσιμη από όλα τα μέλη και να μπορεί να δέχεται διορθώσεις.

 

• Τηρήστε μια διαδικασία, όπου οι μαθητές θα τοποθετούνται σε κάθε επιμέρους επιχείρημα και σημειώνετε τις απόψεις τους. Κάθε καινούργια γνώμη που ακούγεται, εμπλουτίζει το αρχικό σκεπτικό. Εξετάστε, στο τέλος, ποια και πόσα από τα αρχικά επιχειρήματα ενισχύθηκαν ή απορρίφτηκαν. 

​

• Πριν την τελική ψηφοφορία, ζητήστε από κάθε ομάδα να σκεφτεί κάποια εναλλακτική και πιο ολοκληρωμένη πρόταση από την αρχική, η οποία να ενσωματώνει τις αντιρρήσεις που ακούστηκαν, χωρίς να παραβιάζει τις αρχές της.