ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΑΣ
ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
Αν κάποιοι/ες δεν γνωρίζονται, στην καινούργια αυτή ομάδα που επιχειρείτε να συγκροτήσετε μπορείτε εσείς ή τα μέλη της ομάδας σας να προτείνετε παιχνίδια γνωριμίας που πιστεύετε ότι ταιριάζουν στην περίπτωση σας, από την εμπειρία σας ή από τη σχετική βιβλιογραφία. Σε κάθε περίπτωση μπορείτε να αρχίζετε την ολομέλεια με παιχνίδια έκφρασης και επικοινωνίας που δημιουργούν ένα ευχάριστο κλίμα και υπηρετούν την ιδέα ότι οι συμμετέχοντες/ουσες έρχονται στην ομάδα ως πρόσωπα που κινητοποιούνται από το ενδιαφέρον τους, παρά ως μαθητές για να βαθμολογηθούν.
Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΜΙΑΣ ΟΜΑΔΑΣ
Ζευγάρια ή τριάδες: Σχηματίζονται για την παραγωγή έργου σε ατομικό επίπεδο κατά τη συνεδρίαση της ολομέλειας ή της μικρής ομάδας. Είναι η μικρότερη αλλά και καταλληλότερη ομάδα, ιδιαίτερα όταν η δραστηριότητα απαιτεί έκφραση του βαθύτερου εαυτού, όταν χρειάζεται αποτελεσματικότητα σε λίγο χρόνο ή όταν οι μαθητές δεν έχουν αναπτύξει, -κυρίως στις μικρές ηλικίες– τις συνεργατικές τους δεξιότητες. Ο τρόπος με τον οποίο σχηματίζονται αυτές οι μικρότερες ομάδες εξαρτάται από το βαθμό ανάπτυξης της ομάδας, τις απαιτήσεις της κάθε δραστηριότητας αλλά και τις διαπροσωπικές σχέσεις των μελών. Μην ξεχνάτε ότι κάθε πρόσωπο της ομάδας έχει ανάγκη να έρθει σε στενή επαφή με κάποιο μέλος για προσωπική βοήθεια και υποστήριξη. Είναι στην κρίση του κάθε μέλους να διαλέξει το ίδιο τον «στενό συνεργάτη» του. Είναι θεμιτό να προτιμάται η δουλειά σε ζευγάρια, παρά η αυστηρά προσωπική ενασχόληση ενός και μόνο μέλους με ένα θέμα.
Μικρές ομάδες 3-5 μελών: Τα μέλη τους διατάσσονται συνήθως σε μικρούς κύκλους, απομονωμένους μεταξύ τους.
Είναι συνήθως ομάδες που αναλαμβάνουν ένα έργο κατά την διάρκεια της ολομέλειας. Συνήθως, τέτοιες ομάδες θα πρέπει να βρεθούν στο μεσοδιάστημα των συναντήσεων της ολομέλειας, για να συνεργαστούν για την παραγωγή κάποιου έργου, ώστε να παρουσιάσουν κάτι που ανέλαβαν κατά τον καταμερισμό εργασίας.
Είναι θεμιτό να αλλάζουν τα μέλη της ανάλογα με το θέμα και τα ενδιαφέροντα των μελών, έτσι ώστε όλοι να έρθουν σε επαφή και συνδιαλλαγή μεταξύ τους. Μπορούν να έχουν, όμως, και πιο μόνιμο χαρακτήρα σύμφωνα με τις επιθυμίες των μελών για την καλύτερη αποτελεσματικότητα τους στην παραγωγή συγκεκριμένου έργου.
Παρουσιάζουν πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με την ολομέλεια. Αποτελούν το βασικό κύτταρο της συνεργασίας των μαθητών. Βοηθούν στην έκφραση των μελών, είναι λειτουργικές, δεν κωλυσιεργούν και μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα την αδυναμία κάποιων μελών να συνεργαστούν. Η μικρή ομάδα «ξέρει» τι μπορεί και τι έχει προσφέρει ο καθένας και η καθεμιά που συμμετέχει. Τα μέλη της «αναγκαστικά» δεσμεύονται στο να βοηθήσουν, για να μην επιβαρύνουν την ομάδα με την αδιαφορία ή την μη ουσιαστική συμμετοχή τους.
Η μεγάλη ομάδα (ολομέλεια): Στη μεγάλη ομάδα μετέχουν όλα τα παρόντα μέλη με τις θέσεις τους σε κυκλική διάταξη.
Σχηματίζεται όταν η ολομέλεια πρέπει να ενημερωθεί για το έργο των μικρών ομάδων, να πάρει αποφάσεις για τη συνέχεια ή όταν κάποια μέλη επιθυμούν να εκφράσουν σε όλους μια άποψη, επιθυμία ή κριτική. Μπορεί να διακόπτεται για να βρεθούν οι μικρές ομάδες «ιδιαιτέρως» και να συγκροτείται ξανά αμέσως μετά, στο κλείσιμο μιας συνάντησης.
Ο αριθμός των μελών της ολομέλειας στην ιδανική της μορφή πρέπει να είναι περιορισμένος αναγκαστικά, επειδή στην ομάδα πρέπει να είναι διαθέσιμες όλες οι οδοί επικοινωνίας μεταξύ όλων των προσώπων. Προτείνεται ο αριθμός μελών της ομάδας να είναι μεταξύ 12 και 18. Αυτό θα βοηθήσει στην ουσιαστική και απρόσκοπτη λειτουργία της ολομέλειας. Αν τα μέλη όμως είναι περισσότερα είναι θεμιτό να μη ξεπερνούν τον αριθμό των 25 ατόμων. Σε αυτή την περίπτωση οι όποιες συζητήσεις ή ψηφοφορίες στην ολομέλεια πρέπει να προετοιμάζονται από πριν από μικρότερες ομάδες.
ΕΝΗΜΕ ΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
Μπορείτε να εκφράσετε καταρχάς το δικό σας ενδιαφέρον για το δίκτυο σαν πολίτης, εκπαιδευτικός και εμψυχωτής της ομάδας των μαθητών. Ενημερώστε για τις δυνατότητες του Δικτύου, για τις υποχρεωτικές δραστηριότητες και παρουσιάστε διάφορα κίνητρα για την συμμετοχή σας σε αυτό. Ζητήστε τέλος την τοποθέτηση των μαθητών και αν έχετε τη σύμφωνη γνώμη τους, μπορείτε να προχωρήσετε σε συμφωνία για τον τρόπο της συνεργασίας σας, ορίζοντας πρόεδρο και γραμματέα της συζήτησης.
Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ)
Πρόκειται για μια προσπάθεια για δημιουργία κανόνων λειτουργίας, με σκοπό να αναπτυχθεί καλύτερα η συνεργασία και η επικοινωνία όλων των προσώπων της ομάδας. Οι κανόνες αυτοί αναζητούνται και τίθενται από την πρώτη συνάντηση της ομάδας, αλλά μπορεί η ομάδα να επανέλθει σε αυτούς κατά την διάρκεια της χρονιάς.
Τα μέλη της ομάδας σας αντιλαμβάνονται από την πρώτη, ίσως, συνάντηση ότι δεν πρόκειται για μια υποχρεωτική διαδικασία, όπως τα μαθήματα του ωρολογίου προγράμματος και ότι ο εκπαιδευτικός δεν κατευθύνει την ομάδα απόλυτα, αλλά επιτρέπει «ασυνήθιστη ελευθερία» στις κινήσεις και στις εκφράσεις. Είναι σημαντικό, τότε, η ομάδα, μπροστά στην πιθανή αμηχανία της, να καθορίσει τους όρους συνύπαρξης με συμφωνία για τους κοινά αποδεκτούς κανόνες της λειτουργίας της (συμβόλαιο συνεργασίας της ομάδας). Για να γίνει αυτό, πρέπει να παρουσιαστούν οι στόχοι, οι δυνατότητες και οι προκλήσεις του προγράμματος -δικτύου «Βιώσιμη Πόλη» και να δηλωθούν οι προσδοκίες των μελών και του εκπαιδευτικού-συντονιστή.
O εκπαιδευτικός συμβάλλει με την παρέμβαση του στη θέσπιση κανόνων λειτουργίας της ομάδας. Στην συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχει εξ αρχής ένα γενικό καθορισμένο πλαίσιο από τις υποχρεώσεις της ομάδας στο δίκτυο «Βιώσιμη Πόλη». Αν ο εκπαιδευτικός έχει ο ίδιος καθορισμένους στόχους για τον τρόπο ή το αποτέλεσμα της συνεργασίας, τότε καλύτερα να τους θέσει από την αρχή στην ομάδα. Εκτός από τα ερωτήματα περί συνέπειας και δημοκρατικής λειτουργίας της ομάδας που πρέπει να απαντηθούν στους κανόνες λειτουργίας, είναι σημαντικό να θίξετε και θέματα δεοντολογίας στη χρήση των κωδικών πρόσβασης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα επικοινωνίας και στην πιθανή χρήση φωτογραφιών, με πρόσωπα των μαθητών.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να διεξαχθεί μετά από τη συζήτηση, ψηφοφορία για την επικύρωση των αποφάσεων. Στην πρώτη αυτή συζήτηση-απόφαση, ανάλογα με την ομάδα, ο εμψυχωτής-συντονιστής μπορεί να έχει ρόλο διευκολυντικό, αφήνοντας τα μέλη να αυτενεργούν ή ρόλο περισσότερο καθοδηγητικό. Στην περίπτωση που η ομάδα βρίσκεται σε αμηχανία να θεσπίσει τέτοιους κανόνες, μπορεί να αναφέρει περιπτώσεις δυσλειτουργίας της ομάδας, για να βοηθήσει τη συζήτηση. Όλα τα πρόσωπα της ομάδας μπορούν να θέτουν τους όρους της συνύπαρξης και να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις για την τήρησή τους. Το συμβόλαιο καταγράφεται και είναι θεμιτό να είναι αναρτημένο, για να υπενθυμίζει τις δεσμεύσεις ή να τροποποιείται, όταν χρειάζεται.
Πιθανές παραβιάσεις των κανόνων αυτών από κάποια μέλη της ομάδας στο μέλλον μπορούν να αξιοποιηθούν από τον εκπαιδευτικό συντονιστή, για να γίνουν αντικείμενο συζήτησης, διαπραγμάτευσης, τροποποίησης ή και εμβάθυνσης στο σκεπτικό με το οποίο αποφασίστηκαν
ΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ … & ΣΗΜΕΙΩ ΣΕΙΣ!
Είναι θεμιτό να εκλέγεται προεδρείο της συζήτησης από τους μαθητές και να κρατούνται πρακτικά της απολογιστικής διαδικασίας από έναν γραμματέα της ομάδας, όπου θα σημειώνονται οι υποχρεώσεις των μικρών ομάδων για την επόμενη συνάντηση της ολομέλειας. Επίσης είναι χρήσιμο να αναλάβουν κάποια μέλη, ώστε οι αποφάσεις αυτές να ανακοινώνονται σε όλους μέσω email και γενικά να δοθεί μέριμνα στην ηλεκτρονική δικτύωση των μελών. Είναι σημαντικό για το κάθε μέλος, το να νιώθει δεσμευμένο στη διεκπεραίωση κάποιου έργου και να παρουσιάσει την δουλειά του μαζί με την ομάδα του στην επόμενη συνάντηση.
ΑΥΤΟ-ΑΝΑΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ
Ο χρόνος και η διάρκεια των συναντήσεων ορίζονται από την ομάδα, αφού έχουν ληφθεί υπόψη οι όποιες άλλες υποχρεώσεις των μαθητών-μελών και καταβάλλεται προσπάθεια αυτές οι συναντήσεις να είναι σταθερές.
Αναζητήστε ένα χώρο που να είναι απομονωμένος οπτικά και ηχητικά. Μπορεί να είναι μία σχολική αίθουσα, κάποιος άλλος ελεύθερος χώρος ή αίθουσα υπολογιστών, που θα δεσμευτεί για τις συναντήσεις της ομάδας. Είναι θεμιτό να μοιράζετε την ευθύνη των πρακτικών θεμάτων στα μέλη της ομάδας σας. Μπορεί κάλλιστα να οριστεί μια ομάδα διαμόρφωσης του χώρου, κάποιοι μαθητές μπορούν να βοηθήσουν στην ενημέρωση και υπενθύμιση των μελών για τις συναντήσεις ή την ετοιμασία των υλικών που χρειάζονται για κάθε συνάντηση.
Η προετοιμασία της επόμενης ολομέλειας και το έργο που πρέπει να γίνει μέχρι τότε, μοιράζεται στις μικρές ομάδες. Εσείς ή το προεδρείο μπορείτε να βοηθήσετε με ερωτήσεις τις μικρές ομάδες να σκεφτούν και να ανακοινώσουν το τι θα κάνουν μέχρι την επόμενη συνάντηση.
Για την καλύτερη επικοινωνία των μαθητών, καταγράφονται τα email τους σε λίστα από την αρχή. Το τι έχει αναλάβει η κάθε ομάδα μπορεί έτσι να κοινοποιηθεί με email σε όλους από τον/την «γραμματέα». Είναι θεμιτό να ενθαρρύνετε τα μέλη της ομάδας να επικοινωνούν ηλεκτρονικά και να φροντίζετε για την άμεση επίλυση των πιθανών δυσλειτουργιών που θα παρουσιαστούν.
Η ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ
Στο τέλος της κάθε συνάντησης προτείνεται να γίνεται μια ανασκόπηση του τι έγινε από τον εκπαιδευτικό ή τον πρόεδρο. Οι συμμετέχοντες στη συνέχεια, τοποθετούνται επί της διαδικασίας που ακολουθήθηκε, αναφέρουν το τι τους δυσκόλεψε και τι τους διευκόλυνε. Φροντίστε λοιπόν να έχετε χρόνο, στο τέλος της κάθε συνάντησης, για τον απολογισμό - αναστοχασμό και την ανατροφοδότηση των μαθητών. Ζητείστε την τοποθέτηση του κάθε μέλους για τον σκοπό αυτό. Ρωτήστε προσωπικά και τους μαθητές που «δεν σηκώνουν συχνά το χέρι τους», για να μιλήσουν. Είναι σημαντικό για τον καθένα και την καθεμιά να νιώθει ότι τα ζητήματα που τον/την απασχολούν αντιμετωπίζονται με φροντίδα και σοβαρότητα. Πρόκειται για μια σημαντική στιγμή της ομάδας, όταν τα μέλη της καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους για το τι πήγε καλά, αν η ομάδα ή ο εμψυχωτής λειτούργησε θετικά, τι αποκόμισαν, τι τους δυσκόλεψε, ποιος έχει ανάγκη υποστήριξης, τι πρέπει να προσεχθεί ή να προετοιμαστεί καλύτερα την επόμενη φορά. Επιστρατεύστε την υπομονή σας! Η ουσιαστική δημοκρατία κωλυσιεργεί πολλές φορές!
Φροντίστε τέλος για την τήρηση των πρακτικών αυτού του απολογισμού και την κοινοποίηση τους σε όλους και όλες μέσω email από τον γραμματέα.