Με δεδομένη τη σημασία των δικτύων παγκοσμίως προτείνεται πια σε κυβερνητικό επίπεδο η ενδυνάμωση και εξάπλωση των σχολικών διαδικτυακών δομών, ώστε να ενώσουν τις δυνάμεις τους όλοι οι φορείς που έχουν σαν αντικείμενο την υποστήριξη της νέας γενιάς. Σημαντική προϋπόθεση είναι η ενημέρωση και η καθοδήγηση να γίνεται όχι κεντρικά, αλλά με την ευθύνη των συμμετεχόντων και σε άμεση σχέση με τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής (Black, 2008).
ΣΧΟΛΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ
H ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Οι δικτυωμένες κοινότητες μάθησης μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη διδασκαλία στην τάξη, να αυξήσουν τις επιδόσεις των μαθητών, να αποτελέσουν ευκαιρίες για τους συμμετέχοντες στο να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε ένα σχολείο ή μια περιοχή και να προωθήσουν ουσιαστικές και διαρκείς αλλαγές, ενδυναμώνοντας τις τοπικές κοινότητες μάθησης. Επιπλέον, η συνεργατική έρευνα μέσω των δικτύων αποτελεί μια διαδικασία που αυξάνει τη δημιουργικότητα, δημιουργεί νέα μάθηση και προωθεί τις σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των συμμετεχόντων (Katz et al., 2009).
Έχει δειχθεί επίσης ότι οι μαθητές που συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα σχεδιασμένο γύρω από τις αρχές της κοινοτικής (community based) διαδικτυακής μάθησης, έχουν ενεργό ρόλο στον έλεγχο της μάθησής τους και συμμετέχουν υποστηρίζοντας και διευκολύνοντας ο ένας τον άλλο. Κατανοούν τις ανάγκες και τις συμπεριφορές των άλλων χρησιμοποιώντας αυτή την κατανόηση για να διευκολύνουν την επίτευξη των ατομικών και ομαδικών στόχων τους. Αναπτύσσουν κοινωνικές σχέσεις κινούμενοι από το καθήκον να φέρουν σε πέρας την εργασία τους, μαθαίνουν από τις στρατηγικές των άλλων και συνειδητοποιούν ότι η ολοκλήρωση της μάθησης τους περιλαμβάνει και τη διαχείριση των διαδικασιών μάθησης της κοινότητας (DeLaat, 2006).
Φαίνεται ότι η επιρροή των δικτύων και η κατανόηση των δυνατοτήτων τους επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις προσωπικές θεωρίες των εκπαιδευτικών για αυτά και από την εμπειρία τους στη διαδικτυακή επικοινωνία. Όταν οι διαμεσολαβητές είναι ενεργά εμπλεκόμενοι, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι τα δίκτυα μπορούν να προωθήσουν ακόμα και τη μεταρρύθμιση και αναδιοργάνωση ενός σχολείου, αρκεί να υπάρχουν οι κατάλληλες οργανωτικές δομές και καθοδηγητικές προτάσεις (McCormick et al., 2011).
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ
Κομβικά στοιχεία για την αποτελεσματική καθοδήγηση ενός σχολικού δικτύου είναι η διευκόλυνση της ομαδικότητας, η υποστήριξη των οργανωτικών δομών, η διάδοση των πληροφοριών και η ρύθμιση των δυσλειτουργιών του. Η δημιουργία αποκεντρωμένης οργανωτικής δομής διευκολύνει την αυτενέργεια, την επικοινωνία και το χτίσιμο της εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών. Για την εμψύχωση των διαμεσολαβητών σε κάθε σχολείο δεν αρκεί μόνο η ενθάρρυνση της απόκτησης γνώσεων ή υλοποίησης δράσεων, αλλά απαιτείται και η επιβράβευση των ομαδικών λειτουργιών, αποφάσεων και συναντήσεων. Πέρα από την υποχρέωση των διαχειριστών για την παροχή πληροφοριών από άλλες ομάδες και οργανισμούς, η σχέση του κεντρικού οργανωτή με τους διαμεσολαβητές περιλαμβάνει την τεχνική υποστήριξη, τη διευκόλυνση της επικοινωνίας, τις συχνές αναφορές για την πορεία του δικτύου και τις προσωπικές επαφές μαζί τους. Η ανατροφοδότηση αυτή πρέπει να συνοδεύεται με την ταυτόχρονη καθιέρωση οργανωτικών σχημάτων που ταιριάζουν σε κάθε σχολείο και συμμετοχικών διαδικασιών επιλογής των διαμεσολαβητών - μαθητών, ώστε οι αποφάσεις να παίρνονται σύμφωνα με τις προσεγγίσεις των μαθητών και σύμφωνα με τις τοπικές συνθήκες. Χρειάζεται λοιπόν εντατική εκπαίδευση των διαχειριστών στις δεξιότητες διαχείρισης ομάδων, στην ποιοτική πληροφόρηση και στην ανάλυση - αξιολόγηση των δεδομένων της μαθητικής συμμετοχής, που συνήθως αντιμετωπίζει προβλήματα, όταν η πρόσβαση στην πληροφορία είναι ελεγχόμενη από την ιεραρχία (Wohlstetter et al., 2003).
ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘ ΜΙΣΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟ ΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ
Τα δίκτυα συμβάλλουν σε μια εναλλακτική προσέγγιση στην αναμόρφωση του σχολείου απέναντι στην ιεραρχική προσέγγιση της μεταρρύθμισης. Η κοινοτική συνεργασία, το μοίρασμα της γνώσης, η εμπλοκή εξωτερικών συνεργατών και γονέων δημιουργούν σταθερές κοινότητες μάθησης που μπορούν να είναι αντίδοτο στη μη κινητικότητα των σχολείων, ιδιαίτερα σε απομονωμένες περιοχές. Αποτελούν μια δεξαμενή μαθητών, εκπαιδευτικών και υπευθύνων φορέων με κοινά ενδιαφέροντα, οι οποίοι αναπτύσσουν συνεργασίες και σχεδιάζουν δράσεις για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων που συνδέονται με τις κοινές τους ανάγκες. Αυτή η μορφή εκπαίδευσης εστιάζει στο αποτέλεσμα, αποζητά την υπευθυνότητα από τους εμπλεκομένους, κατανέμοντας ισότιμα την ευθύνη σε όλα τα μέλη του δικτύου αποδίδοντας μεγάλη βαρύτητα στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διάδοσης της ποιοτικής πληροφορίας και συνεργασίας με εξωτερικούς φορείς και συνεργάτες. Φαίνεται έτσι να διαμορφώνουν ένα νέο είδος συνεργασίας και συμμετοχής στα κοινά, τόσο για τους εκπαιδευτικούς όσο και για τους μαθητές (Smith & Wohlstetter, 2001).
Η ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΠΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ
&
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Πριν από την ίδρυση του Εθνικού Δικτύου «Βιώσιμη Πόλη» προηγήθηκε η πειραματική λειτουργία από το Κ.Π.Ε. δυο τοπικών δικτύων, τη σχολική χρονιά 2012-13. Τα δίκτυα «Ερευνούμε το σχολείο μας, τη γειτονιά μας και ενεργούμε με όραμα το μέλλον», που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Δήμο Θεσσαλονίκης και «Τηγανέλαια: όλοι συλλέγουμε, όλοι ωφελούμαστε», που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Δήμο Κορδελιού Ευόσμου, εστίασαν σε τοπικά ζητήματα που αφορούσαν τις σχολικές κοινότητες ή τις τοπικές κοινωνίες. Δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ σχολικών κοινοτήτων και Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στην ανάληψη δράσης από τις σχολικές ομάδες σχετικά με τα ζητήματα αυτά. Προτάθηκαν από το Κ.Π.Ε. συγκεκριμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες και προωθήθηκε ιδιαίτερα η σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία των συμμετεχόντων, μέσα από δια ζώσης συναντήσεις και χρήση μιας διαδικτυακής πλατφόρμας επικοινωνίας(Edmodo).
Η λειτουργία των τοπικών δικτύων πρόσφερε πολύτιμα συμπεράσματα, χρήσιμα για αξιοποίηση κατά την οργάνωση του Εθνικού Δικτύου. Συγκεκριμένα:
-
Η οργανωμένη επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ σχολείων - Κ.Π.Ε. - Δήμων συνέβαλε στην επιτυχέστερη υλοποίηση των δράσεων που επέλεξαν οι σχολικές ομάδες και στην προβολή των κοινών τους δραστηριοτήτων.
-
Ο προτεινόμενος εκπαιδευτικός σχεδιασμός βοήθησε στην ενεργοποίηση των σχολικών ομάδων σε ένα κοινό βηματισμό.
-
Οι προγραμματισμένες εκπαιδευτικές συναντήσεις συνέβαλαν στη συνοχή του Δικτύου, στην ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών, στην ανάπτυξη συνεργασιών, στη συνδιαμόρφωση της πορείας του Δικτύου.
-
Η χρήση της διαδικτυακής πλατφόρμας επικοινωνίας Edmodo διευκόλυνε την επικοινωνία, την ανταλλαγή εμπειριών και ιδεών, την ανάδειξη των εργασιών των ομάδων.
-
Η υλοποίηση δράσεων ενδυνάμωσε τους μαθητές και τους έφερε σε επαφή με θεσμικούς φορείς.
-
Το πλαίσιο των τελικών εκδηλώσεων (Μαθητικά Συνέδρια) και η προσωπική επαφή με αιρετούς & υπαλλήλους Δήμων πλούτισαν τους μαθητές με εμπειρίες σε συμμετοχικές και δημοκρατικές διαδικασίες ενισχύοντας παράλληλα τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του δικτύου στην τοπική κοινωνία.
